باغبـــــان باشـــــی

سوسن چلچراغ

مى دانيد نام تنها گلى كه در فهرست آثار ملى ايران به ثبت رسيده چيست؟

 براى ديدن اين گل بايد به خطه سرسبز شمال كشور در استان گيلان سفر كنيد. جايى كه هر سال عده زيادى از ما به آنجا مى رويم ولى از اين سفر هاى متعدد و متمادى تنها خاطره دريا و نهايتاً پياده روى در جنگل را با خود همراه مى آوريم. گل «سوسن چلچراغ» يكى از ناياب ترين گل هاى جهان است كه به غير از روستاى كوچك داماش در گيلان و منطقه لنگران كشور آذربايجان در هيچ كجاى ديگر جهان يافت نشده است.

گل ملي و باستاني سوسن چلچراغ  در دو نقطه از دنيا مي رويد؛ يكي در بخش عمارلو و حوزه آبريز خورگام در جنوب گيلان و ديگري در تالش جمهوري آذربايجان.

   در سال 1354 گیاه شناسی به نام لدربوری در حوزه آبریز خورگام ، روستای داماش موفق به شناسایی این گونه نادر شد و پس از آن سوسن چلچراغ کانون توجهات داخلی گردید.

پس از معرفی این گل به دولت ایران در همان زمان از سوی شورای عالی محیط زیست در زمره آثار زیست محیطی ملی کشور به ثبت رسید و طی این سالها رویشگاه سوسن چلچراغ در روستای داماش به مساحت 4 هکتار تحت حفاظت قرار گرفته است.

قامت این گل حدود یک متر است و از آنجا که گلهای آن به طرز خاصی به پایین برگشته اند نام سوسن چلچراغی به خود گرفته است. گل ملی سوسن چلچراغ، تنها گلی است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است

گل سوسن چلچراغ از تیره لی لیوم بوده و فقط در منطقه رودبار در حوزه آبریز خورگام در دهکده داماش و لنکران جمهوری آذربایجان رشد می کند. زمان رویش این گل در ماه های خرداد و اوایل تیر است که به صورت گلی با قامت بلند به شکل واژگون شکفته می شود. شکوفه های این گل با رنگ سفید به صورت واژگون باز شده و انتهای گلبرگ های آن پوشیده از دانه های برجسته و پرچم های بسیار بلند استسوسن چلچراغ به دلیل این همه زیبایی و ارزش ، از سال 1355 رسماً توسط سازمان حفاظت محیط زیست مورد حفاظت قرار گرفت و در فهرست آثار ملی طبیعی کشور ثبت شده ، از آن زمان تاکنون 27 سال می گذرد.

 سوسن چلچراغ هنوز هم به طور کامل توسط سازمان حفاظت محیط زیست گیلان نگهداری می شود و با توجه به نادر بودن این گل ملی و ثبت شده در فهرست میراث طبیعی، سازمان محیط زیست اطراف این زمین را حصار کشی کرده و از آنجا که این منطقه جزء مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست کشور است هرگونه بهره برداری از آن تنها با مجوز رسمی از دفتر وزارت و بازرسی سازمان محیط زیست کشور ممکن خواهد بود.

البته بسیاری از شهروندان بره سر، مرکز بخش خورگام موفق به پرورش این گل زیبا و کمیاب در باغچه منازل خود شده اند و این فرصت خوبی است تا شهرداری بره سر و بخشداری خورگام و در راس همه آنها اداره کشاورزی بره سر اقدام به گسترش آن در دامنه های زیبای بره سر نمایند.

مردم محلی می گویند سوسن چلچراغ در شب نورافشانی می کند و به همین دلیل چتچراغ نامیده شده است.

پس رودبار را از قلم نيندازيد. بعد از گذشتن از بزرگراه قزوين و گردنه كوهين در لوشان از جاده اصلى خارج شويد و با طى مسافت ۴۰ كيلومتر به جيرنده مى رسيد كه تا داماش ۱۰ كيلومتر فاصله دارد. داماش دهكده كوچك و باصفايى است كه در ميان دشتى سبز و خاموش با زنان و مردانى شاعر پيشه آرميده است. بوى دود و هيزم تصوير شاعرانه غروب هاى داماش را تكميل مى كند.